Hensyn.

Det er mange hensyn å ta når det gjelder bruk av bilete og lyd i skulen. Lærar vil gjerne ta bilete av aktivitetar klassen gjer og også gjerne klassebilete. Er det greit å legge ut bileta på skulens heimeside der alle kan gå inn å sjå? Eller burde bileta berre vere tilgjengelege om ein er innlogga på sida? Åndsverklova seier at fotografen har eneretten på eit fotografisk bilete innen 15 år etter hans levetid eller 50 år etter biletet blei tatt (Åndsverkloven §43a). Det vil seie at fotografen sjølv kan betemme om bileta skal publiserast eller ikkje.

Men ingen regel uten unntak. Om eit bilete har avbilda ein person skal den avbilda ha rett til å bestemme om biletet skal publiserast. Barn klarer ikkje å ta denne avgjørelsen sjølv, så foreldra må her kunne få avgjøre om sine barn skal avbildes på internett. Når ein kontakter foreldre er det viktig å forklare de kva målet med bileta er og kvar dei evt skal publiserast. Dette må legges fram på ein slik måte at foreldra ikkje blir pressa til å godta publisering. Foreldre liker å vite litt om kva elevane gjer på skulen, og bilete kan illustrere dette godt. Om foreldre ikkje vil ha bilete av sine bare på internett kan ein evt vise bilete frå skulen på foreldremøter osb. Eit alternativ er også at ansiktene til elevane er utydelige i bilete og aktivitetane er i fokus.

Desse hensyn må også elevane lære i forhold til sitt skulearbeid. Dei må få vite kva regler som gjelder slik at dei kan bruke lovlege kjelder i oppgåvene sine. Mange elever er i dag på facebook og andre samfunn der bilete ukritisk blir lagt ut på nettet. Ein legger ut bilete frå fest, turer, skulen osb uten at personene i biletet har akseptert dette på førehand. Når bileta først er kome på nett er det einaste ein kan gjere å ikkje "tagge" seg sjølv i bilete eller fjerne "tagg" om du allereie er merka i biletet. Slik ungår ein at bileta kjem opp på din profil. Men bileta er fortsatt på nettet. Eg har merka i det siste at aktiviteten av publisering av bilete på Facebook har gått ned. Eg trur no at ein ser konsekvensane av alle bileta som ukritisk har blitt lagt på sidene tidligere.
_____________________________________________________________
Åndsverkloven (1961) Lov om opphavsrett til åndsverk [Internett] Tilgjengelig fra
Lovdata: http://www.lovdata.no/all/hl-19610512-002.html
_

Refleksjon rundt bruk av digital lyd i undervisninga.

Ein kan bruke digital lyd i mange ulike fag i skulen. Det første eg tenkte på var å knytte det opp til leseopplæringa. Elevane les inn ein tekst og kan forbetre den så mange gongar dei vil før innlevering eller framvisning. ”Elevene har full kontroll over sin egen lesing og uttale” (Høiland og Wølner 2007: 90). Slik vil lærar motivere elevane til mengetrening innafor lesing. Alle elevar treng mengdetrening også etter leseopplæringa er overstått. Dette vil vere ein kjekk måte å prøve lese best mogeleg på. Medelevane treng då ikkje vite kor mange gongar ein har lest, men høyrer berre det eleven sjølv er fornøgd med om det framførast. Innspelingane kan også leggast i ei digital mappe og bli tatt fram med gjevne mellomrom for å vise eleven at ein blir betre lesarar ved øving.

Eg meinar elevar bør få sjå korleis eit lydprogram som Audacity fungerer, både med innspeling og redigeringsmoglegheiter. I dag er det veldig populært for ungdom å redigere bilete og eg reknar med at framover vil det også bli eit større marked for lydredigering. Når eg var liten var det veldig populert ei periode å spele inn lyd med kassettspelar. Der laga vi radiosendingar med nyhende, reklame og musikkinnslag. Når elevane blir kjent med programmet vil elevane sjå at dette er eit godt alternativ til den gode gamle kassettspilleren. Dette gir elevane større fridom til å lage akkurat det dei har lyst til ved å kunne redigere og legge lyden lag på lag.

Lyd kan også bli brukt som hjelpemiddel for elever som ikkje har så gode leseferdigheiter. Det har lenge vert utgitt bøker og kassetter/ cder som høyrer saman, der ein kan følgje med på teksten i boka medan ein høyrer den vert opplest. Slike cder er også nå utgitt saman med nokre skulebøker. Blant skjønnlitteratur er dei også kjende, og ein kan få tak i lydbøker med ulik lesehastighet slik at ein kan tilpasse høyringa til ulike elevgrupper.

___________________________________________

Høiland, Terje, Wølner, Tor Arne (2007): Fra digital ferdighet til kompetanse- om didaktikk for arbeid med digitale medier i skolen. Oslo: Gyldendal Akademisk.

Bruk av rekneark

I grunnskulen brukte vi svært lite rekneark. Skulle det brukast var det innafor økonomi og statistikk i matematikkfaget. I fjor utvida horisonten seg for bruk av programmet ved at vi i kurset Matematikk 2 på HVO fekk lære korleis bruke rekneark til å trille terningar og rekne sannsyn av dette. I tillegg fekk vi innsyn i korleis bruke formlar i reknearket til å lage talrekker.

Det som var nytt for meg i denne leksjonen var bruk av betinga hendingar. Dette var spennande. Her opna det seg ei verd som ein godt kan bruke i skulen! Eg har i denne oppgåva i utgangspunktet brukt Exel 2007 men har importert filene i Google dokumenter når eg skulle publisere filene.

Den første fila eg har laga er ei matematikkoppgåve for lavare klassesteg som tar for seg tiarvenene.
https://spreadsheets.google.com/a/ga.hivolda.no/ccc?key=0Aqrkecnmsj9udDlCUWdaV0czNEtRTnBoUnhFdElONkE&hl=no

Elevane kan skrive inn tala dei meinar er tiarvener og får respons med ein gong om det er riktig. Ein variasjon på tilbakemeldinga kan vere at ruta dei skriv i blir grøn om dei får rett og raud om dei tek feil. Kanskje dette er ei betre tilnærming til elevane som ikkje les så godt enda?

I den neste oppgåva har eg tenkt på litt eldre elevar og tatt utgangspunkt i gangetabellane. https://spreadsheets.google.com/a/ga.hivolda.no/ccc?key=0Aqrkecnmsj9udE1KbG81eDlJekRJRVFqLVh6WDNhYmc&hl=no
Her kan elevane øve seg i alle mulige gangetabeller og få svar med ein gong om det er rett.. for å gi dei meir utfording kan ein endre rekkefølga på kolonne 2 slik at ein ikkje ganger først med ein og så med to...

Den tredje linken viser til korleis ein kan gjennomføre eller øve til ei gloseprøve... https://spreadsheets.google.com/a/ga.hivolda.no/ccc?key=0Aqrkecnmsj9udDhzVklTX0RXaEQxam80bjEwZjdmNEE&hl=no
Ein kan her tilpasse oppgåva til ulike fag. Einaste føresetnad er at svara i oppgåvene er eintydlige slik at ein kan seie om det er rett eller gale. Ein kan for eksempel øve rettskriving i norsk eller faktaspørsmål i samfunnsfag, RLE eller naturfag.